Organ nakli caiz midir?

Bir can kurtarmayı, bütün insanlığı kurtarmak sayan Allah, insanlara faydalı olmayı da emreder.
Nitekim Efendimiz (aleyhisselam)
‘İnsanların en hayırlısı insanlara en faydalı olandır.’ (Kenzu’l Ummal)
buyurmuşlardır.

İnsanlara faydalı olmanın bugün tartışılmaz bir yolu da Tıp İlmidir.
Organ naklinin cevazı hususunda ulema ihtilaf etmiştir.

Fukahanın ihtilafında rahmet vardır vecizesi ile Hanefi Mezhebi’nde cevaz olmayan bu meselede Şafi Mezhebi’nden açık kapı bulabiliyoruz. (Halil Günenç Hocaefendi, Hidaye Dersi)
Organ nakli için şu şartlar gerekmektedir :

1) Varsa ilk önce hangi madenden yapılırsa yapılsın, sûni malzemelerden istifade etmek,

2) Sûni malzeme yoksa, temiz ve eti yenen hayvanların organlarından istifade etmek,

3) Yoksa, köpek ve domuz hariç diğer hayvanların organlarından istifade etmek,

4) Bu da yoksa köpek ve domuz organlarından istifade etmek,

5) Bu da yoksa ölü insan organlarından istifade etmek

6) Bu da yoksa hayatta olan bir insanın, sağlığına zarar vermeden organlarından istifade etmek.

Tenasül organlarının nakli kesinlikle caiz değildir. Çünkü tenasül uzvu ve yumurtalıkların tesirleri devam etmektedir.
(Halil Günenç, Günümüz Meselelerine Fetvalar c: 3/129)

Canlıdan alınan ikinci böbrek, yahut doku gibi organlarda caiz olduğuna ittifak edilmiştir.
Lakin ölüden nakil yapılması tartışma konusudur.
Ölünün kemiğini kırmak, diri iken kemiğini kırmak gibidir. (Ebu Davud , Cenaiz 60) hadis-i şerifince, bu işlemin ölüye eziyet olmasından caiz olmayacağına hükmedenlerle birlikte, organların toprak olmasındansa, başkasının sağlığına fayda sağlamasını hoş görenlerde olmuştur.

11 Şubat 1988 tarihli İslam Konferansı Teşkilatı İslam Fıkıh Akademisi’nin aldığı karar şu yöndedir :

Ölüden diriye nakil yapabilmek için şu şartların yerine gelmesi gerekir ;

1) Organ naklinde zaruretin bulunması

2) Konunun uzmanlarında hastanın bu tedaviyle iyileşeceğine dair güçlü bir kanaatin oluşmuş bulunması

3) Ölümden önce kendisinin veya ölümünden sonra mirasçılarının onayının alınmış olması

4) Tıbbi ve hukuki ölümün kesinleşmiş olması

5) Organın bir ücret ve menfaat karşılığında verilmemiş olması

6) Alıcının da buna razı olması (Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 33/375)
Ölüden nakilde tartışma konusu olan bir mevzuda ‘beyin ölümü ‘ meselesidir.

Beyin ölümünün hakiki ölüm olmadığını kabul edip, bu hastadan naklin caiz olmadığını savunanlar olduğu gibi; beyin ölümü gerçekleşen hastanın yaşamsal fonksiyonu kalmadığı için nakil yapılabileceği görüşünde olanlar da vardır.
Kuveyt Fıkıh Heyeti’nin aldığı karar, beyin ölümü gerçekleşince organ naklinin caiz olduğudur.

Beyin ölümü ile hakiki ölümün vuku bulmadığı görüşünde olanlardan şu fetva delildir.
Ölüm, ruhun bedenden ayrılması ile olur ki, bu da beyin ve kalbin ölmesi ile olur. (Halil Günenç, Günümüz Meselelerine Fetvalar: 3/130
Allah en iyi bilendir.